ГОДИШНИНА ОД СМРТТА НА КОСТА ШАХОВ

август 15, 2021
0

Коста Шахов од Охрид е една подзаборавена, но многу значајна личност од македонската национална историја. Тој е неодминлив деец во македонската национална и културна историја кој е заслужен во неговата работа на полето на новинарството во втората половина на деветнаесеттиот век и првите две децении на дваесеттиот век.

Коста Шахов е првитот претседател на Младата македонска книжовна дружина, член на т.н „Македонски комитет“ од 1895 година, на чело со Трајко Китанчев, претходно член е на „Братскиоот сојуз“ и член на Македонското студентско друштво во Софија од 1890 година. По политичка ориентација тој е буржоаски либерал, член на Либералната партија – радослависти во Софија.

Тој се појавува како сопственик или како главен и одговорен уредник на 11 весници. Освен весникот „Македонија“(1888-1893), Коста Шахов ги издавал и весниците „Дневни Новини“(1890), „Странник“(1891), „Глас македонски“(1893-1898), „Борба за слобода на Македонија“ и Одринско(1899), „Балкански ек“ (1900), „Македонија“(1908-1912), „Балканска зора“(1912). Но, сто тоа не се исцрпува неговата новинарска дејност. Шахов, исто така, соработувал во многу други весници, како што се „Реформи“ (1899), Дебарски глас(1909), „Дебар“ (1905) и др., а, исто така, и во списанието Лоза „1892“.

Личноста и делото на публицистот и раскажувачот Коста Шахов, се типичен модел во проучувањето на развојни просеци, и состојби, на автори и дела на кои македонската наука се уште не им посветила соодветно внимание.

Целокупното дело на Шахов претставува посебно значајна алка на извонредно многу попречуваниот македонски национален развој. Не занемарувајќи ги претпоставките за недоволното внимание кон Шахов од страна на македонската наука, наспроти неговата извонредно значајна илога во македонскиот национален развој, потребно е натамошно проучување ко ќе се стреми кон синтеза на вредностите на Шахов на повеќе рамништа, но секогаш толкувани и вреднувани од позиција и со мерилата на неговото време.

Студијата „Коста Шахов Публицистика“ од Томе Груевски се занимава пред се, со неговата новинарска и публицистичка дејност и неговиот придонес во македонското револуционерно дело што го започнале плеада македонски национални дејци како што се: Даме Груев, Гоце Делчев, Димитар Мирчев, Крсте Мисирков, Петар поп Арсов, Иван Хаџи Николов, Ѓорче Петров и други. Таа претставува само доследно оддолжување кон овој македонски неуморник од крајот на XIX и од почетокот на XX век, но и пополнување на една голема празнина за истражувачките и аналитичките интенции на македонската публицистика и литературна историја.

Станува збор за најактивниот македонски публицист од втората половина на XIX век и првите две децении на XX век. Се разбира, Коста Шахов со неговото журналистичко дело е рамо до рамо со Ј.Х. Константинов Џинот, со Рајко Жинзифоф, Димитар Василев Македонски, Стефан Јакимов Дедов, Арсениј Јовков и другите македонски дејци, публицисти и литературните раскажувачи од своето време.

Коста Шахов е книжевен деец и тоа е посебно поглавје во историјата на македонската литература од крајот на XIX век и првите две децении на XX век. Раскажувачкиот опус на писателот Коста Шахов опфаќа повеќе книги раскази: „Зугра“, „Стојан војвода“, „Албанска вдовица“, „Имам Али ефенди“, „ Несреќниот Стојко“ и „Миленко“, „Не се трае“, „Кога народот ќе ја промени својата врховна власт“, „Тутракан“ и „Даноците“. Повеќето од овие наслови се објавени во весникот „Македонија“ од 1888 година во рубриката “ Раскази“, но подоцна Шахов во 1893 година ги објавил во Софија, како посебни книшки. Всушност тоа се вистински приказни од животот на македонскиот народ каде жигосуваат ропството и тиранијата на османлиите врз невиното македонско население.

Проследувајќи го развојот на македонската проза од почетокот на XIX век, и низ споредбени интенции доаѓаме до современиците на Шахов од редот на македонските литературни творци: Евтим Спространов, Атанас Раздолов, Христо Калчев, Васил Пасков, Никифор Попфилипов, Петар Стојков и уште некои други творци и на оваа “поприлично затемната епоха и развојна етапа од македонската литературна историја“. Натамошни доистражувања и синтези на овој план би биле интересен прилог кон задоцнетите но нужни дорекувања на македонската литературна наука.

Вреднувајќи го делото на овој знаменит „Еден македонец“ од аспект на времето во кое дејствувал Шахов, оваа студија настојува да ја покаже долготрајната и неотстаплива посветеност на Шахов на македонското прашање, односно на македонскиот колективен сон за слобода и самостојност.

Коста Шахов беше соборец со највидните револуционери и дејци на Внатрешната македонска револуционерна организација: со Гоце Делчев, Даме Груев Петар Поп Арсов, Ѓорче Петров, Иван Хаџи Николов и др., а неговиот весник „Глас на македонски“ (1893)на почетокот беше и орган на Организацијата. Од анализите на текстовите во статиите објавувани во неговите весници, тој секогаш дозволува да провејуваат „македонистичките идеи, иако често од нив се оградува“. Шахов, секогаш е до гледиштата на политичкиот сепаратизам на угледните водачи на македонската револуционерна организација. Тој секогаш го брани автономнистичкиот принцип и и се застапува за „немешање отстрана на македонското револуционерно дело“. Имено, Шахов го предложил Гоцета Делчев за член на Македонската револуционерна организација и ја организирал средбата со Иван Хаџи Николов во Софија.Тоа го прави со големо задоволство. Со тоа Шахов, можеби одиграл пресудна улога во развојот на македонското национално – ослободително дело, а самиот Коста станал нивен соучесник – соработник на македонската организација што биле формирана на 23 октомври 1893 година во Солун. Коста Шахов низ целиот творечки работен век е целосно посветен на македонската емиграција и решавањето на македонското прашање. Заедно со Шахов сите македонски револуционери и национално – културно дејци го сонуваа сонот за „Самостојна Македонија“, „Независна Македонија“, „Автономна Македонија“.